Sabofra

Sabofra, opgericht in 1958 door Salomon Samuel Luza onder de naam Kees Luza Automaten. Sabofra is de samenvoeging van SAlomon, BOb en FRAnk

Sabofra: het persoonlijke als grote kracht

Stukje uit Automaten Magazine Juli 2001

De introductie van de Nijpels-machine plus de invoering van de euro. Ook bij Sabofra Amusementsautomaten zal er eind december en begin januari koortsachtig gewerkt worden. Geen vrije dagen dus, maar even flink doorzetten. De dubbelslag die de speelautomaten-branche dan moet slaan gaat ook aan deze Hilversumse exploitant niet onopgemerkt voorbij. Toch heeft men alle vertrouwen in die drukke periode en zeker ook in de tijd die daarna komt. Het is de zoveelste fase waarin deze branche verkeert.

Bob (l) en Frank (r) Luza van Sabofra speelautomaten

We hebben allerlei stormachtige ontwikkelingen doorgemaakt en overleefd. Dat zal nu ook gebeuren’, zeggen Bob en Frank Luza, die de directie vormen van het bedrijf dat door hun vader in 1958 werd opgezet.

Wie als niet-Hilversummer de Vosmaerlaan doorrijdt zal nauwelijks opvallen dat op nummer 23 al meer dan veertig jaar een speelautomatenexploitant is gevestigd. Het bedrijf is niet opvallend aan de buitenkant. Maar eenmaal binnen zal men verrast zijn over wat zich hier afspeelt. Een kleine, maar mooie showroom, een handige werkplaats en een kantoor. Dat is Sabofra, meer hebben ze ook niet nodig zeggen ze.

‘Onze vader heeft keihard gewerkt en er een degelijk bedrijf van gemaakt. Dankzij hem draait het nu zo lekker’, zeggen Bob en Frank Luza. Nog steeds hebben ze klanten van de beginjaren. Over trouw gesproken, ook de medewerkers Freek Slotboom en Gerard Verkerk werken al vele jaren bij het bedrijf.

Trots

In 1982 kreeg het bedrijf zijn tegenwoordige naam, Sabofra. De letters staan voor de drie directeuren van toen: vader Salomon en zonen Bob en Frank. ‘Wij werden mede-eigenaar en uiteindelijk vonden we een naamswijziging op zijn plaats. Maar nog steeds wordt er gesproken over Luza. hoor. “Want het bedrijf heette tot dan Kees Luza Automaten. De naam Kees nam senior Luza aan tijdens de bezettingsjaren.

Als jood was het uiteraard levensgevaarlijk om de naam Salomon aan te houden. ‘Hij is voor de meeste mensen, zeker ook in de branche Kees gebleven. Maar goed, het leek ons toch goed om zijn echte naam in de nieuwe bedrijfsnaam te verwerken’, vertellen Bob en Frank. Ze zijn trots op hoe hun vader, die in 1995 overleed, de zaken aanpakte.

‘Hij had een enorme wilskracht. Misschien na de ellende van de oorlog, het onderduiken. Als twaalfjarige maakt zoiets natuurlijk ontzettend veel indruk. Bovendien had hij in 1939 al zijn ouders verloren. Kees Luza gooide zich met alle kracht op zijn werk. Frank: ‘Hij werkte eerst in de bananen-handel. Fyffes was dat toen nog. Zo kwam hij in aanraking met de horeca.

Hij kreeg interesse in de jukeboxen waar hij vervolgens in ging handelen. Eerst met een compagnon, maar al gauw ging hij alleen verder. De populaire jukeboxen werden als zoete broodjes verkocht. Daarna kwamen de eenarmige bandieten, de bingo’s en de flippers.

Freek Slotboom heeft veel van die ontwikkelingen meegemaakt. ‘Van mechanisch naar electronisch-mechanisch en daarna helemaal electronisch. Meneer Luza zag dat ook zitten. stond best wel open voor die veranderingen, al vond hij het soms wel moeilijk. Maar vader Luza was dan ook niet de techneut van het bedrijf. zeggen Bob en Frank. ‘Hij kon verkopen, mensen enthousiast maken. Hij zag snel of iets aan zou slaan, was heel creatief. Maar het heeft lang geduurd voordat hij zich zelf met die nieuwe techniek ging bemoeien. Zoals het ook lang duurde voordat er een fax in de zaak kwam.

Ach, en de computers, daaraan heeft hij zich maar niet meer gewaagd. Maar het bedrijf ging wel altijd met de tijd mee. En zo werd een flink klantenbestand opgebouwd in de regio Amsterdam en midden-Nederland.

Persoonlijke contacten

Vroeger en ook nu nog was het persoonlijke contact een van de sterke punten van Sabofra. “Tegenwoordig moet alles op contract, dat is nu eenmaal deze tijd. Vroeger maakte je mondelinge afspraken. Je bleef praten met de klanten, kreeg wat te drinken. Die gezelligheid is minder geworden, het is allemaal zakelijker geworden. Maar Bob en ik gaan nog steeds zelf naar de klanten toe. Dat persoonlijke blijft ons kenmerk, dat blijven we trouw’, vertelt Frank Luza.

Tegenwoordig heeft Sabofra rond de 160 opstelplaatsen. Het zal nog wel wat stijgen, maar men streeft er niet naar om extreem groot te worden. ‘Het gaat prima zo, en het fijne is dat we er zelf nu nog goed zicht op hebben. Naast het persoonlijke contact heeft ook het creatieve gevoel van de mensen van Sabofra gezorgd voor het blijvende succes. Bovendien exploiteerde men vooral in de cafés, waardoor de klap van de beperkingsmaatregelen behoorlijk meeviel.

Ook met de nieuwe wet kan men redelijk uit de voeten. “We hebben weinig schade ondervonden omdat we voor 95 procent aan de hoogdrempelige horeca leveren, zegt Frank Luza. Een convenant heeft Hilversum nooit gehad, maar de verhoudingen met de gemeente zijn niet slecht. ‘We lopen de deur bij elkaar niet plat, maar dat hoeft ook niet. Als het nodig is maken we een afspraak.

Maar ook in de roerige en onzekere jaren waar de ‘oude garde’ nog weleens over praat kon, toen nog Kees Luza Automaten, de kop boven water houden. ‘Niet overal was het moeilijk. Niet alle burgemeesters gingen opeens alles verbieden. Deze regio was niet al te moeilijk. En ach, de republiek Amsterdam, daar is alles altijd iets anders dan in de rest van het land natuurlijk’, zegt Bob Luza.

Goede reputatie

Sabofra heeft een naam opgebouwd in al die jaren. ‘De klant kent ons, weet dat we onze afspraken nakomen. Wat ook prettig is. is dat de mede-exploitant naar ons luistert als we het over nieuwe automaten hebben. Vertrouwen hebben. Nu de Nijpels-automaat eraan komt en ook de euro wordt ingevoerd hebben we intensief contact met onze klanten. Ze krijgen bijvoorbeeld brieven als er weer nieuwe ontwikkelingen te melden zijn. En we praten natuurlijk over de veranderingen.

Maar het wordt hectisch. Onze monteurs Gerard en Freek zullen straks erg druk zijn met het ombouwen van de automaten. Maar er is natuurlijk ook nog veel onduidelijkheid. Wil de klant ombouwen of een nieuwe machine. Daarover praat je en dat gaat prima. Zoals er ook wordt gesproken over de riskante kanten van het product speelautomaat.

Al jaren geleden wezen we de mede-exploitant daarop. Je moet kinderen niet op de automaten laten spelen, dat is vragen om moeilijkheden en het doet niemand goed. Het brengt alleen maar ellende. Wij hebben ook altijd gepleit voor een regelmatige controle. Maar inmiddels is de publieke opinie toch veranderd. Men ziet ons product als heel normaal. Zoals ze deze branche ook steeds meer als een gewone bedrijfstak zijn gaan zien. Daar heeft de VAN natuurlijk veel aan gedaan. Zoals ze de politiek hebben benaderd, landelijk en lokaal. dat was erg goed.

Sabofra speelautomaten

Nu internet

Allerlei fases waar ook de branche doorheen gaat, zeiden de Luza-broers al. Wat gebeurt er met de kansspelautomaat in de horeca. Houdt hij het nog lang vol of moet hij plaats maken voor meer geavanceerde spelletjes, de jeugd groeit immers op met computerspelletjes. Zowel Bob Luza als Freek Slotboom geloven niet dat de automaat gaat verdwijnen. Je krijgt steeds nieuwe dingen, maar verdwijnen kan ik me niet voorstellen. De mensen willen iets tastbaars zien. En willen dat geld horen rinkelen.

Maar zoals gezegd. Sabofra is altijd met haar tijd meegegaan. En ‘dus’ staat men ook positief tegenover het idee van de Internet Plaza. Bob Luza: ‘Wij willen meedoen. Op wat voor manier precies, daar zijn we nog niet uit. Maar dat we interesse hebben is heel zeker. De klacht van andere kleinere exploitanten dat het internet-verhaal vooral interessant is voor de grote jongens beamen ze ten dele. ‘Maar dat is geen reden om daarom maar niet mee te doen. Want dan heb je helemaal niks. Het gaat hoe dan ook door. En in ‘real life’ moet je je toch ook steeds weer waarmaken. Dan moet je toch ook opboksen tegen die anderen? Dat is soms moeilijk, maar we zijn er nog steeds en we draaien goed.

Door alert te blijven zul je ook deze fase goed doorkomen. Als straks blijkt dat de groten worden bevoordeeld dan moet je daar tegen optreden. Tja, de amusementscenters hebben goede zaken gedaan met de productdifferentiatie. Toen werd er ook gezegd dat de exploitanten er maar achteraan hobbelen. Daarom zul je erop moeten letten dat de VAN ook de belangen van de kleinere exploitant goed behartigt. En dat is ook de reden dat er geen scheuring mag ontstaan.

We hebben elkaar nodig en bovendien maakt het naar de overheid geen professionele indruk als je verdeeld naar buiten komt. Terwijl er nu juist zoveel is bereikt. Alle stormen heeft men in Hilversum doorstaan. De toekomst zien. ze dan ook, als zelfstandig bedrijf. positief tegemoet. ‘Onze kracht is en blijft de duidelijke, persoonlijke communicatie. Korte lijnen, zowel intern als extern. Dat gaat goed en we gaan gewoon op die manier verder.

Bronvermelding: Automaten Magazine Juli 2001

Naschrift: Salomon Samuël (Kees) Luza geboren 07 januari 1929 en overleden 28 januari 1995 op 66 jarige leeftijd.