MUBO

Toon Boxhoorn van MUBO (afkorting van MUller en BOxhoorn)

Exploitanten moeten zich niet in de hoek laten zetten

Stukje uit Automaten Magazine December 2002

Als Toon Boxhoorn op zijn praatstoel zit kan hij een tijdje vooruit.

Geschiedenis, heden en verleden van bedrijf en branche. Anekdotes en irritaties. En ook: zijn uitvinding van de tennisballenmachine die nu door de officiële bond wordt gebruikt.

‘Dat zeg ik nou wel allemaal zo, maar dat hoef je niet zo op te schrijven hoor’, zegt Toon Boxhoorn, algemeen directeur van MUBO, een paar keer als er net weer een aardig verhaal over de tafel is gegaan. En na enig voorzichtig aandringen: ‘Ach nee, misschien kwets je mensen daarmee, laten we dat nou maar niet doen. Afijn, afgezien van die heikele zaken valt er nog genoeg te vertellen.

Over die onzekere beginjaren en hoe Toon Boxhoorn in de branche terechtkwam. ‘Mijn ouders hielden het eerst nog even tegen, maar uiteindelijk kwam ik in loondienst bij Delta, waar ik me met de jukeboxen moest bezig houden. Ik reisde voor storingen en reparaties het hele land door.

Boxhoorn kwam via de rock ‘n’rollband waarin hij speelde in contact met Delta. ‘We hadden een band, maar geen geld.’ In 1963 stapte Toon Boxhoorn over naar de heer Weijburg die later Fortuna op zou zetten. ‘Naast jukeboxen leverde die ook voetbaltafels en bingo’s. ‘Die laatste machines waren niet overal toegestaan. ‘De ene gemeente was soepeler dan de andere. Als de prijsjes niet te hoog waren dan wilde de overheid nog wel eens gedogen.’

Meer verantwoordelijkheid

Door al dat gereis kreeg Boxhoorn vanzelf veel contacten in de branche en bij de horeca. Zeker toen het steeds beter ging en hij een behoorlijke verantwoordelijkheid mee kreeg. ‘De flipperkasten gingen geweldig. Toen in Italië de grijpkranen werden verboden gingen we die kopen en daarna verkopen in ons land.

Toon Boxhoorn en zoon Rob

De Galando voetbaltafels, ook zo’n succes-nummer. Maar een echte klapper was toch wel toen we de NSM jukeboxen gingen verkopen. En wat voor zovele ondernemers in de dop geldt, zo ging het ook met Toon Boxhoorn: het idee dat je het nu zelf eens wilt proberen. ‘Weijburg vond het jammer, maar gaf me groot gelijk. Dat was een prettig gevoel.

Toon Boxhoorn ging in zee met Janus Muller, samen zetten ze MUBO op. Het was april 1966. ‘We hadden geen enkele klant en we wilden geen klanten van anderen afpikken. Maar omdat we ook geluidsinstallaties aanlegden en de sigarettenautomaten van Bitri plaatsten, ontstonden er meer en meer contacten bij de horeca. Geleidelijk aan kon er meer.

De flippers vormden de eerste exploitatie. Vanuit een klein pand in Rotterdam werden de zaken aangepakt. Na zijn huwelijk verhuisde Boxhoorn naar Gorinchem, waar compagnon Muller reeds woonde. ‘Janus Muller was een fantastische verkoper. De zaken gingen steeds beter.’ Er werden Rotamints verhandeld, de eerste gokmachientjes die op een stuiver draaiden.

Ze stonden overal. Dat wil zeggen, als de gemeente niet moeilijk deed. ‘Dat bleef overal verschillend. Je had geen wet en ook geen ambtenaren die zich, zoals dat nu het geval is, helemaal met die materie bezighouden.’

Maar in hun eigen stad, Gorinchem, kon bijna helemaal niets. ‘Da’s nu nog zo. Je hebt hier ook geen amusementscenter. Maar goed, ik ging naar de burgemeester, dat was toen ‘Ridder’ Van Rappard. En ik vroeg hem of we hier flippers mochten plaatsen. In andere plaatsen was dat allang het geval, maar hier mocht dat niet. Van Rappard geloofde dat niet. Toen ik hem toch kon overtuigen vond hij het te gek voor woorden dat er geen flippers in de cafés mochten staan en dat werd dus snel veranderd. Niet voor de gokautomaatjes hoor, die bleven taboe.’

Rijdende discotheken

Langzaam maar zeker begonnen de gemeentes wat soepeler te worden. Maar zo niet in de regio waar MUBO actief was. De omzet werd gehaald dankzij de handel in onder andere jukeboxen. ‘We kregen bijvoorbeeld het importschap van de Wurlitzer, en het ging goed met de verkoop en de export.

Muller was een topvertegenwoordiger.’ Het bedrijf richtte zich meer en meer op de eigen regio, klanten werden in goed overleg geruild met collega’s. ‘Het was geen doen meer om die hele grote afstanden te rijden als je het drukker krijgt. We draaiden lekker al was het nadeel dat er zo weinig mocht in de Alblasserwaard. Voordeel was dat het economisch goed ging en dat je de mensen kon vertrouwen. Dat vond ik erg belangrijk.

Er werd weleens aan een amusementscenter gedacht, maar die gedachte werd opzij gezet. ‘Misschien kun je zeggen dat we wat centers betreft de boot hebben gemist. Maar er was bij de automatenbranche in deze regio het gevoel dat we toch geen vergunning konden krijgen. Ach, er is nu nog steeds geen amusementscenter in Gorinchem hoor.’ Maar succes werd op andere fronten gehaald. Toon Boxhoorn wist via een beurs het dealerschap van Nivico te verwerven, het latere JVC.

Een gouden greep. ‘Dat geluid was, zeker voor die tijd, ontzettend goed. Uitstekend geschikt voor wat men discotheken ging noemen. Wij gingen ons daar ook mee bezig houden. In zeven steden richtten we zogenaamde superdiscotheken in, Maar we hadden ook ‘wandeldiscotheken’. Dan pakte je de hele handel in en ging je naar het volgende adres.

In Duitsland deden we dat ook, met sponsoring van Nívico. De discjockey had een mengpaneeltje met drie schijfjes. Twee voor de plaatjes. Zo is dat verschijnsel er in gekomen, wij hadden net als Radio Veronica een echte drive-inshow.’ JVC bleek een topmerk, er werd hard voor gewerkt en er werden successen behaald. Nog steeds zien we de geluidsinstallaties in de showroom van MUBO staan. ‘Maar de tijden zijn veranderd. Deze producten kun je nu overal kopen. We hebben er goed mee gewerkt, maar waar ik nooit aan wende was de Japanse mentaliteit. Ik was 25 jaar vertegenwoordiger voor hen en er kon niet eens een kaartje vanaf. Ach, het is niet anders.”

Echte kansspelautomaten

Maar de ontwikkeling op kansspelgebied ging ook door. Men deed het lange tijd met tweede hands machines. Buitenlandse apparaten die hier omgebouwd werden voor de binnenlandse markt. Een goede handel, maar het was ‘puin’, zegt Boxhoorn nu. Maar later kwam het betere professionele werk. ‘Eerst was er nog de mijlpaal die in Amersfoort werd bereikt.

Daar werd de hendelmachine, de eenarmige bandiet vrijgegeven. Vanaf dat moment werd er natuurlijk overal geprobeerd in gemeentes vrij te krijgen. Je had toen de Music Corporation, de voorganger van de VAN. Daarin zaten de pioniers van deze branche. Maar het nadeel was dat die mensen er met allerlei petten inzaten. Zij maakten ook uit welke ondernemers wat voor machines waar neer mocht zetten.

Van die pioniers had hij het meeste respect voor Cees Wetsteijn. ‘Die man had het toen al goed gezien hoor. Wist waar hij het over had. En hij heeft ook veel voor de hele branche gedaan. Hij sprak altijd namens ons allemaal en heeft daar veel mee bereikt. Maar helaas werd maar al te vaak gedacht dat hij zeurde als hij ons wees op zaken die volgens hem niet helemaal goed zaten. Hij was geen man die de zaal op kon zwepen, maar hij had het zeker wel bij het rechte eind.

Inmiddels veroverden de kansspelmachines het land. Na de Lunars en andere oerproducten kwamen de echte professionele automaten. “Een geweldige opsteker was eerst nog dat Gorinchem werd vrijgegeven. Dat was medio 1974. En toen kwam daar de Barcrest machine die Janshen-Hahnraths op de markt zette.

Ook Jac van Ham kwam met voor die tijd geweldige automaten. Echte succesnummers waar eerst wat aarzelingen over waren. Dat waren elektronische automaten, men dacht dat die dingen te manipuleren waren. Maar dat bleek niet zo te zijn en al gauw was die opmars niet meer te stuiten.

Eerlijke afspraken: samen sterk

Het ging goed met de meeste bedrijven, ook met MUBO. Inmiddels was er een prachtig nieuw pand neergezet in Gorinchem. Toon Boxhoorn sloot zich ook aan bij de VAN en werd ook regionaal actief. ‘Maar lang niet altijd werd er dezelfde kant op gekeken. Ik vond dat we met de afdelingen in Dordrecht, Rotterdam et cetera het goed voor elkaar hadden. Elders in het land keek men vaak anders tegen zaken aan. Daar kwam bij dat afspraken voor mij heilig zijn.

Als je onderling belooft geen klanten van elkaar in te pikken moet je dat ook niet doen. In de praktijk bleek dat vaak anders. Nou ja, die dingen gebeurden. Jammer. Maar ondanks de irritaties die hij zo nu en dan kent vindt ook Boxhoorn dat de VAN een eenheid moet blijven. Je hebt met die secties allerlei andere belangen, maar richting overheid moet je met één mond praten.

Er is ook veel bereikt, dat weet ik ook wel. De gesprekken en het lobbyen bij gemeenten, de contacten met de verslavingszorg. Maar ja, als er gezegd wordt dat de Sectie Amusementscentra dit het beste heeft gedaan en veel heeft binnen gesleept, dan is dat ook zo vind ik. De exploitanten zijn er bekaaid vanaf gekomen.

Ja, ik weet het, volgens de bestuurders hadden we anders helemaal niks gehad, dan was alles verboden geweest. Ik zet daar mijn vraagtekens bij, maar goed, gedane zaken nemen geen keer. MUBO moest tijdens de beperkingsmaatregelen ook veel inleveren, maar omdat men al veel exploitatie in de hoogdrempelige horeca had, kon men veilig verder gaan, zonder al te dramatische gevolgen.

De uitvinding: de geprogrammeerde tennisballenmachine

De speelautomaten bleven het belangrijkste item van MUBO. Maar er gebeurde meer. Toon Boxhoorn, verwoed tennisser, vond de tennis-ballenmachine uit. Je hoort van spelers en trainers waar ze behoefte aan hebben. Er was natuurlijk wel een ballenmachine, maar die kon je niet programmeren. Ja, dan ga je denken en proberen. Uiteindelijk hebben we hier de geprogrammeerde ballenmachine gemaakt. En met succes.

Toon Boxhoorn en zoon Rob met Tennisballenmachine

Op dit moment gebruiken sportscholen, topspelers en trainers de machine. Een succes ja, ontzettend leuk natuurlijk. De Promatch ballenmachines worden nu in het hele land gebruikt. Steeds weer probeert MUBO de machine verder te perfectioneren. Dankzij nieuwe technieken worden snellere positionering en ballancering mogelijk.

Zo heeft de Smartshot veertig in te stellen programına’s en een random functie voor zo’n 40.000 ballen. “In het begin werd er ook wel wat aarzelend naar gekeken hoor. De machine zou het sociale bij de training weghalen. Maar nu blijkt dat niet waar te zijn. De trainer moet er bij blijven. maar kan tegelijk meer spelers lesgeven.’

Tennis en speelautomaten. Twee verschillende activiteiten, maar op beide vlakken is MUBO succesvol gebleken. Geleidelijk aan vindt Toon Boxhoorn het mooi geweest. Een paar jaar geleden stopte hij met de reparaties, later liet hij ook de afrekeningen door anderen doen.

‘Stap voor stap neem ik gas terug. Straks zullen mijn zonen Rob en Peter, die al jarenlang actief zijn in het bedrijf. de zaak overnemen. De neuzen staan dezelfde kant op, ik denk dat ze het kunnen. Maar Toon Boxhoorn kijkt toch nog graag de toekomst in. ‘We zullen als exploitanten steeds op moeten blijven letten. En houden wat je hebt. De automaten zullen veranderen.

Ik denk dat de machines met beeldschermen de overhand gaan nemen. Ja, de speler zal er aan moeten wennen, maar dat moest hij ook toen de hendel een knop werd. Het digitale heeft de toekomst en wat is er leuker als je op het beeldscherm zelf je spelletjes kunt kiezen.

De horeca-exploitatie zal niet verdwijnen, denkt hij. ‘Als we er maar voor zorgen dat we niet in het verdomhoekje komen. Kijk uit welke kant het op gaat met die strijd rond de samengestelde inrichtingen. Het café is een sociaal ontmoetingspunt. Je kunt er drinken, maar als je geen alcohol drinkt kun je er ook terecht. Laten we nou geen aparte hoekjes creëren waar je kunt roken en spelen, alsof dat iets verkeerd is. Boxhoorn hoopt, met zovelen, dat de overheid en ook collega’s inzien dat er automaten moeten komen die het midden houden tussen kansspel en behendigheid. En die kleine prijsjes geven. Kijk naar het succes van de Photoplay. De mensen willen dat. Laten we proberen daar op voort te werken.’

Bronvermelding: Automaten Magazine December 2002